ไม่ใช่ปลาทุกชนิดที่จะมีประโยชน์ต่อร่างกาย มีปลาบางประเภทที่ควรหลีกเลี่ยง
แม้ปลาจะเป็นอาหารสุขภาพที่อุดมไปด้วยไขมันดีและกรดไขมันโอเมก้า-3 แต่ไม่ใช่ปลาทุกชนิดที่เหมาะจะรับประทานอย่างปลอดภัย งานวิจัยหลายชิ้นยืนยันว่า คนที่อาศัยอยู่ตามชายฝั่งทะเลและกินปลาเป็นประจำมักมีอายุยืนขึ้น เพราะกรดไขมัน Omega-3, DHA และ EPA ในปลามีส่วนช่วยปกป้องหัวใจ สมอง และชะลอความเสื่อมของร่างกาย ทว่า ปลา “บางชนิด” กลับอาจเป็นภัยต่อสุขภาพมากกว่าที่คิด
1. ปลาขนาดใหญ่ สะสมโลหะหนักสูง
ปลาที่อยู่บนสุดของห่วงโซ่อาหาร เช่น ปลากระโทง ปลาฉลาม หรือปลาทูน่าขนาดใหญ่ มักสะสมปรอทในร่างกายในปริมาณมาก บางตัวมีค่าปรอทเกินมาตรฐานหลายสิบเท่า ซึ่งเป็นพิษต่อระบบประสาท โดยเฉพาะหญิงตั้งครรภ์และเด็กเล็กที่ควรหลีกเลี่ยงอย่างยิ่ง ดังนั้น หากเห็นปลาที่มีขนาดใหญ่มาก ควรพิจารณาให้ดีว่าเหมาะสมจะบริโภคหรือไม่
2. ปลาที่ไม่สด เสี่ยงต่อสารพิษฮีสตามีน
ปลาทะเลบางชนิด เช่น ปาซาบะหรือปลาทูญี่ปุ่น หากเก็บไว้นานหรือแช่เย็นไม่ถูกวิธี จะเกิดกระบวนการออกซิเดชัน เนื้อปลาเริ่มมีกลิ่นผิดปกติและผลิตสารพิษ ฮีสตามีน (Histamine) ซึ่งทำให้หน้าแดง ใจสั่น หรือรุนแรงถึงขั้นต้องเข้าโรงพยาบาล สังเกตปลาสดที่ดีควรมีตาใส นูน และเนื้อแน่นยืดหยุ่น มีกลิ่นหอมธรรมชาติของทะเล
3. ปลาที่เลี้ยงด้วยสารเร่งและยาปฏิชีวนะ
ปลาน้ำจืดบางชนิดที่เลี้ยงในบ่อหนาแน่นมักได้รับยาปฏิชีวนะหรืออาหารเร่งโต ปลาที่โตเร็วผิดปกติ เนื้อยุ่ย อวัยวะภายในติดแน่นกับช่องท้อง ถือเป็นสัญญาณเตือนว่ามีการใช้สารเคมีมากเกินไป การเลือกซื้อควรเน้นแหล่งผลิตที่ผ่านการตรวจสอบหรือมีใบรับรองคุณภาพ และหลีกเลี่ยงปลาที่มีลักษณะอ้วน บวม หรือพุงพองผิดธรรมชาติ เช่น ปลาบึก ปลาสวาย เป็นต้น
4. ปลาที่ผ่านการแปรรูปในรูปแบบ “เสี่ยง”
ปลาตากแห้งหรือปลาดองเกลือแบบโบราณ หากเก็บไว้นานอาจเกิดสาร ไนโตรซามีน (Nitrosamine) ซึ่งองค์การอนามัยโลกจัดเป็นสารก่อมะเร็ง ควรเลือกปลาที่ผ่านกระบวนการอบลมหรืออบเย็นแทนเพื่อลดความเสี่ยง ส่วนปลาทูน่าสำหรับทำซาชิมิ ส่วนที่มีไขมันมาก เช่น บริเวณท้องปลา จะสะสมโลหะหนักมากกว่า จึงควรเลือกกินเฉพาะเนื้อแดงส่วนกลางที่มีไขมันน้อยกว่า
ปลาราคาย่อมเยาแต่คุณค่าไม่แพ้กัน
ปลาตัวเล็กอย่างปลาซาร์ดีน ปลาทู หรือปลากะตัก เป็นทางเลือกที่ดี ราคาถูกแต่เปี่ยมด้วยคุณค่าทางอาหาร กินได้ทั้งกระดูกจึงเป็นแหล่งแคลเซียมชั้นดี และมีกรดไขมันโอเมก้า-3 ไม่แพ้ปลาราคาแพงอย่างแซลมอน เพียงย่างหรืออบอย่างเบา ๆ ก็เพียงพอสำหรับมื้อสุขภาพ
เคล็ดลับเลือกปลาที่ดีต่อสุขภาพ
- เลือกปลาที่มีตาใส เนื้อแน่น ไม่มีกลิ่นคาวแรง
- หลีกเลี่ยงปลาขนาดใหญ่มากหรือเนื้อยุ่ยผิดปกติ
- หากเป็นปลาน้ำจืด ควรซื้อจากฟาร์มที่ผ่านการตรวจรับรอง
- อย่าหลงเชื่อสีหรือรูปลักษณ์สวยงามจากการแปรรูป เพราะอาจปนเปื้อนสารเคมี
